Jan Boom (1922)

Jan BOOM (Rotterdam 1922)

Boom groeide op in een gereformeerd gezin. Religie zou later, samen met het stilleven, de rode draad vormen binnen zijn oeuvre.

Zijn chronische astma zorgde voor onderbrekingen van zijn schooltijd en belette hem ervan de academie te volgen. In plaats daarvan heeft hij van zijn dertiende tot twintigste jaar les gehad in ateliers van particulieren. Daar heeft Jan Boom, naar eigen zeggen, leren kijken.

In Rotterdam trok hij er vaak op uit om het leven in de volksbuurten en de haven vast te leggen. Hij schilderde stillevens, portretten, religieuze taferelen en stadsgezichten. Jan Boom behoorde tot een van de veelbelovende jonge schilders van Rotterdam. Kritieken die hij in die tijd kreeg waren onder andere: “Jan Boom is weer het beste als neorealist” of “Boom zoekt het in een rustige opvatting en in bescheiden formaten”.

Het was voor Jan Boom niet altijd gemakkelijk om rond te komen, zeker met vier jonge kinderen. Verschillende opdrachten verschaften hem enige financiële zekerheid. Waaronder het ontwerpen van mozaïeken, wandschilderingen en de opdracht een kinderbijbel te illustreren. Ook verkocht hij werken aan de BKR (Beeldend Kunstenaars Regeling). De BKR gaf echter maar schamele prijzen voor zijn werken. Jan Boom protesteerde daarom eind jaren vijftig samen met enkele andere kunstenaars tegen deze ”slechte regeling”, waarna hij uit de BKR werd gezet.

De kunstenaar besloot vervolgens het roer om te gooien en naar het platteland te verhuizen. Hij betrok een boerderijtje in het 50 kilometer verderop gelegen Leerbroek. Voor velen was zijn beslissing onbegrijpelijk. Ook Jan Boom zelf had af en toe twijfels over zijn beslissing. Opeens was hij afgesloten van de stad, van de BKR en van andere kunstenaars. Ondanks zijn isolement bleven enkele liefhebbers zijn werk kopen.

Midden jaren zestig ging Jan Boom schilderles geven, hierdoor kreeg hij weer wat meer financiële zekerheid. Langzaam kroop hij uit zijn isolement.

Het vertrek van Jan Boom naar het platteland was van grote invloed op zijn kunst. De rust van het platteland lijkt zich in zijn werk te reflecteren. Hij bleef portretten, religieuze taferelen en landschappen schilderen, maar het stilleven werd zijn hoofdonderwerp. Het aspect van het eindeloos en aandachtig kijken is terug te zien in zijn onderwerpkeuze. Hij schilderde een klein boeket, vruchten, potjes, flessen of andere voorwerpen uit “het gootsteenkastje”. Hij raakte letterlijk niet uitgekeken op het thema stilleven en lijkt zich hierin het best te kunnen uitdrukken.

Er worden veel vergelijkingen met Jan Boom gemaakt. Soms wordt zijn werk vergeleken met de stillevens van de Hollandse meesters uit de zeventiende eeuw. Zijn techniek wordt met dat van de impressionisten vergeleken. Verder wordt het vergeleken met de stillevens van Giorgio Morandi (1890-1964). Al deze werken zijn vergelijkbaar te noemen, maar bovenal heeft het werk van Jan Boom heel individuele stijl. Hij bluft niet, doet zich niet anders voor in zijn werken. Zijn werken worden gekenmerkt door eenvoudigheid, bescheidenheid en soberheid, zowel het onderwerp als de keuze van zijn palet. Juist het eenvoudige en sobere karakter van zijn werken is wat Jan Boom zo uniek maakt. Hij schiep een verstilde sfeer ver van het hedendaagse drukke leven.

In de jaren zestig had het werk van Jan Boom een grafisch karakter met duidelijke contouren. Maar langzamerhand worden de contouren steeds minder duidelijk en krijgt het werk het “soft focus” karakter dat zo typerend is voor zijn latere werk. Naarmate de jaren vorderen krijgt zijn werk een steeds ijler en fragieler karakter, net als zijn gezondheid. Jan Boom overleed in 2001.